ساخت ارگ با آجر: سفری به تاریخ و معماری

ارگ‌ ها از دیرباز به عنوان دژهایی مستحکم، محل سکونت حاکمان و نمادی از قدرت در سرزمین ‌های مختلف شناخته می‌ شوند و ساخت این بناهای عظیم با استفاده از آجر، نشان ‌دهنده مهارت و خلاقیت معماران و مهندسان در طول تاریخ بوده است. در این مقاله، به بررسی ساخت ارگ با آجر می ‌پردازیم. سفر به تاریخچه ارگ‌ ها، معرفی ارگ ‌های آجری برجسته، آشنایی با آجرهای به کار رفته و همچنین بررسی نمونه ‌هایی مانند ارگ کریم خان زند شیراز، از جمله مباحثی هستند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت. پس تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

ارگ های آجری

ارگ ‌های آجری عموما دارای دیوارهای بلند و ضخیم، برج ‌های نگهبانی، دروازه‌ های مستحکم و فضاهای داخلی متعددی می باشند. طراحی این بناهای آجری به گونه ای است که ارگ بتواند در برابر حملات دشمن و شرایط سخت آب و هوایی مقاومت خوبی از خود نشان دهد.
اصلی ترین متریال به کار رفته در ساخت ارگ ‌ها آجر است؛ چرا که  آجر به دلیل استحکام، پایداری و سهولت در تهیه، عنصری ایده ‌آل برای ساخت دیوارها، طاق‌ ها و گنبدها به شمار می آید.

تاریخچه ساخت ارگ با آجر

استفاده از آجر در ساخت بناهایی مانند ارگ، به هزاران سال پیش باز می ‌گردد. نخستین شواهد از کاربرد آجر در تمدن ‌های بین ‌النهرین، مصر باستان و دره سند به دست آمده است. با گذشت زمان، استفاده از آجر در ساخت ارگ ‌ها و سایر سازه ‌های عظیم در سراسر جهان رواج یافت. در ایران نیز، سابقه ساخت ارگ با آجر به دوران باستان باز می ‌گردد. گفتنی است، ارگ بم، ارگ طبس و ارگ راین از جمله ارگ‌ های کهن ایران هستند که قدمت آنها به هزاران سال پیش می ‌رسد.

آجرهای به کار رفته در ساخت ارگ آجری

آجرهای به کار رفته در ساخت ارگ ‌ها، از نظر جنس، ابعاد و شکل بسیار متنوع هستند. در ایران، رایج ‌ترین نوع آجر برای ساخت ارگ، آجر کوره ای است. این نوع آجر از خاک رس تهیه شده و در کوره پخته می ‌شود. شواهد نشان می دهند که ابعاد آجرهای کوره ای به طور معمول 20 در 20 در 5 سانتی متر می باشد.

علاوه بر آجر کوره ای، از آجرهای دیگری مانند آجر فشاری و آجر نسوز نیز در ساخت ارگ ‌های آجری استفاده شده است. آجر فشاری از خاک رس فشرده شده تهیه می‌ شد و برای ساخت دیوارهای داخلی و نازک کاری ها کاربرد داشت. آجر نسوز نیز برای ساخت بخش ‌هایی از ارگ مانند تنورها و حمام ‌ها که در معرض حرارت زیاد قرار داشتند، به کار می رفت.

بررسی ارگ های آجری تاریخی ایران

دو نمونه برجسته از ارگ ‌های آجری در ایران، ارگ کرمان و ارگ کریم خان زند شیراز هستند. ارگ کرمان که در دوره ساسانیان ساخته شده است، یکی از بزرگ ترین ارگ‌ های خشتی جهان به شمار می‌ رود. این ارگ دارای دیوارهای بلند و ضخیم، برج ‌های متعدد، دروازه‌ های مستحکم و فضاهای داخلی متنوعی مانند  حکومت خانه، زندان و انبار می باشد.

ارگ کریم خان زند شیراز نیز از جمله ارگ ‌های تاریخی ایران است. این ارگ آجری، در دوره زندیه ساخته شده و دارای معماری باشکوه و تزئینات چشم ‌نوازی است. ارگ کریم خان زند شیراز در حال حاضر به عنوان موزه پذیرای عموم بازدیدکنندگان می باشد.

ساخت ارگ های آجری

ساخت ارگ های آجری به دو صورت انجام می شود:

• مرمت و بازسازی ارگ های تاریخی:

در بسیاری از نقاط جهان، ارگ های آجری تاریخی وجود دارند که به مرمت و بازسازی نیاز دارند. این فرآیند شامل مراحل مختلفی است که آنها را بررسی می کنیم.

1. بررسی و ارزیابی وضعیت ارگ: در این مرحله، وضعیت کلی ارگ از نظر پایداری، آسیب دیدگی و نیازهای مرمتی به طور دقیق بررسی می شود.
2. تهیه طرح مرمت: پس از بررسی وضعیت ارگ، طرحی برای مرمت آن تهیه می شود. این طرح باید شامل مشخص کردن مصالح و روش های مرمت، زمان بندی و برآورد هزینه ها باشد.
3. اجرای عملیات مرمت: عملیات مرمت با توجه به طرح تهیه شده، انجام می شود. در این مرحله از مصالح و روش های سنتی مرمت ارگ های آجری استفاده می شود.

• ساخت ارگ های جدید:

در سال های اخیر، علاقه به ساخت ارگ های جدید با استفاده از متریال سنتی آجر نیز افزایش یافته است. این ارگ ها می توانند به عنوان جاذبه های گردشگری، مراکز فرهنگی یا حتی محل سکونت مورد استفاده قرار گیرند.

ساخت ارگ های جدید با استفاده از آجر به تخصص و مهارت بالایی نیاز دارد و مراحل ساخت این ارگ ها به شرح زیر است:

1. طراحی ارگ: طراحی ارگ باید با توجه به شرایط محیطی، مصالح موجود و کاربری مورد نظر انجام گیرد.
2. تهیه آجر: در این مرحله باید مصالح مورد نیاز به ویژه متریال اصلی ساخت که همان آجر است، تهیه شود. توجه داشته باشید که آجرهای مورد استفاده برای ساخت ارگ، باید از کیفیت بالایی برخوردار باشند.
3. ساخت دیوارها: دیوارهای ارگ با استفاده از آجر و ملات ساخته می شوند. در ساخت دیوارها باید به استحکام و زیبایی کار توجه شود.

• ساخت عناصر معماری:
  ارگ های آجری شامل عناصر معماری مختلفی مانند برج ها، قوس ها، گنبدها و تزئینات آجری هستند. گفتنی استساخت این عناصر به مهارت و ظرافت بالایی نیاز دارد.

خرید آجر جهت ساخت بناهای آجری

امروزه نیز از آجر برای ساخت بناهای مختلف از جمله ساختمان ‌های مسکونی، تجاری و اداری استفاده می ‌شود. برای خرید آجر مناسب ساخت سازه ها، می توانید به مراکز فروش مصالح ساختمانی یا وب سایت های اینترنتی مانند ایساتیس مراجعه کنید. لازم به ذکر است در هنگام خرید آجر، باید به نکاتی مانند نوع آجر، ابعاد، استحکام و قیمت آن توجه داشته باشید.

پاسخ به چند سوال متداول در زمینه ارگ آجری

• بهترین نوع آجر برای ساخت ارگ کدام است؟

بهترین نوع آجر برای ساخت ارگ، آجر کوره ای است. زیرا این نوع آجر از نظر استحکام و پایداری گزینه مناسبی برای ساخت دیوارها، طاق‌ ها و گنبدها به شمار می‌ رود.

• ابعاد آجرهای مناسب برای ساخت ارگ چقدر است؟

ابعاد آجرهای مورد استفاده در ساخت ارگ، به نوع سازه و ضخامت دیوارها بستگی دارد. به طور معمول، از آجرهایی با ابعاد 20 در 20 در 5 سانتی متر برای ساخت دیوارهای اصلی ارگ استفاده می شود.

خلاصه کلام

ارگ های آجری از سری بناهای تاریخی هستند که اغلب به دلیل داشتن مقاومت بالا، بدون آسیب و دست نخورده پا برجا مانده اند که این امر به دلیل مقاومت بالای آجر به کار رفته در ساخت این ابنیه می باشد. جهت خرید آجرهای با کیفیت و مقاوم، کافی است با کارشناسان ما با شماره 09177172553 تماس بگیرید.